تصویر چند از قربانیان نروریسم وجنایت طالبان.دهبوری کابل .24 جولای 2017.

    
این عزیزان قربانی جنایت تروریستی طالبان و حکومت طالب دوست شدند.


                                                                   نام های  برخی از جانباختگان

    وحشیان نخبه گان ما را پر پر کردند!
انجینر رقیه لیسانس جیولوجی معدن
انجینر جواد لیسانس انکشاف معادن
انجینر غلام نبی بکلوریا عمومی
انجینر عباس ماستر استخراج معادن
انجینر حسیب لیسانس اقتصاد
انجینر حسین لسانس تکنالوژی کیمیاوی
انجینر شوکت لیسانس جیولوجی معدن
انجینر حسین لیسانس استخراج معادن
انجینر حبیب لیسانس محیط زیست
انجینر ظفر لیسانس اقتصاد 
انجینر نجیبه ماستر تکنالوژی معلوماتی
انجینر اسد الله لیسانس کمپیوتر ساین
محمدکبیر لیسانس ریاضیات 
محمد ضیا لیسانس ادبیات
رمضان علی لیسانس جیولوجی معدن
محمد ابراهیم لیسانس جیولوجی معدن

رقم دقیق زخمی ها هنوز معلوم نیست.

                                

نصیرمهرین.چرا گسیل نیروی بیشتر ناتو به افغانستان؟

نصیرمهرین

 

چـــرا گسیل نیروی بیشتر ناتو به افغاتسان؟

۲۵ سرطان (تیر) ۱۳۹۶

نشست بروکسل (29 جون 2017)، باردیگر قصۀ مکررچندین ساله را در گوشها زمزمه نمود. وزرای دفاع کشورهای عضو ناتو که در بروکسل مقر این پیمان نظامی گرد آمدند تا درچارچوب نیاز وظایف مشخص خویش، رهنمود هایی را تهیه نمایند، افغانستان را از طرف دور نداشتند. همه از افغانستان سخن گفتند. دراین میان واضح بود که سخن نخست و واپسین را مقام ارشد امریکایی بگوید. زیرا بربنیاد نیازها ومنافع  حکومت همان کشور بود که قشون چندین کشور دیگر نیز به افغانستان سرازیر شدند و حکومتی را هم ایجاد نمودند. بربنیاد رهیافت ها ورهبردهای حکومت همان کشور بود که برنامه های متعدد تعیین شد، پلانگذاری ها صورت گرفت، افرادی فراز آمدند و دولت سازی یی را به نمایش نهادند که از منفی ترین نمونه ها است.

 وآنچه در زمینۀ عدم تأمین امنیت با رشد مجدد تروریسم طالبانی و بقیه نیز می نگریم، هرگز نقش ولزوم دیدهای ایالات متحدۀ امریکا را فراموش نمی کند.

                             

اگر برداشتی را از برنامه ها وطرح های پیاده شدۀ چندین ساله در افغانستان در میان بیاوریم وآنگاه تصمیم پسین ناتو را با برایند در دست داشته از اوضاع بسنجیم، این است که یکی از فاسد ترین حکومت ها را معرفی نموده است. ومردم آن، یکی از شاکی ترین و ناراضی ترین مردمان کشورهای جهان است. مفاسد حکومت را که منابع خارجی بارها یادآوری نموده است، بسا وقت ها یکی از رئــوس نکات طرف توجه را احتوا کرده است. بارها وسالیان پیهم منابع جهانی یادآور شده اند که میزان مفاسد درافغانستان رو به رشد نهاده است. اما بازهم شاهد بوده ایم که خشتی از کاخ فشار آلود وفساد زا کم نشد.

موضوع بسیارمهم دیگر، رشد دامنۀ فعالیت های تروریستی در افغانستان است. سال 2016 بازهم قوس صعودی خویش را طی نمود و در چند ماه سال جاری، ناشی از فعالیت های تروریستی خون های بسیاری ریخت.

اکنون ببینیم که ناتو و به ویژه مقامات ایالات متحدۀ امریکا در برابر چنین چالشی چگونه اندیشیده و چه راهی را در پیش گرفتند.

بهتراست سخنان جیمز متیس، وزیر دفاع امریکا را در نظر آوریم. برداشت وزیر دفاع از بیرون نمودن بخش وسیع قوای امریکایی از افغانستان این است که شتابزده بوده است. تصمیم بعدی، فرستادن بازهم قوای تازه امریکایی به افغانستان است. تصمیم فرستادن قوای بیشتر به افغانستان هم در پاسخ به فیصلۀ نشست ورشو درسال 2016 و عنوان نمودن "حمایت قاطع" توجیه می شود.

اکنون از روی نتایج کاملاً معلوم ومشهود چندین ساله بر موضوع نظراندازیم و ببینیم که آیا ارزیابی های چندین ساله در نشست پسین ناتو تفاوتی دیده است؟

آیا "حمایت قاطع" تعریف واضح ومشخصی دارد؟

در ظاهر امر "حمایت قاطع" را زیر نام دفاع از افغانستان ومردم آن مطرح می نمایند. می گویند ما افغانستان را تنها نمی گذاریم!

تا آنجا که نهادهای ارزیابی کنندۀ خارجی و مبصرین وتحلیلگران وطنی ما برداشت های خویش را ارائه داشته اند، مردم افغانستان از جهات مختلف زجر و دشواری های کم مانند را متحمل شده اند. حضور نیروی کم و یا زیاد خارجی نتوانسته است از این چالش بکاهد و یا آن را پایان دهد.

مردم افغانستان قربانی تروریسم وبی امنیتی شده اند. مناطقی که برای چاق وفربه شدن تروریسم مساعد بوده اند، شناخته شده است. عقبگاه رهبردی آنها به ویژه پاکستان شناخته شده است.

ومصیبت بسیاربزرگتر وبی مانند در سطح جهان این هم است که حکومت های افغانستان (زمان کرزی و اشرف غنی) نه تنها در برابر گروه تروریستی برنامۀ دقیق وشفاف نداشتند وراه مبارزاتی را در پیش نگرفتند، بلکه سیاست ورفتاری را پیشه نمودند که به تقویۀ بیشتر تروریست ها انجامید. یعنی این حکومت ها یکی از عوامل نابسامانی ها وناهنجاری های موجود در افغانستان بوده اند.

این است که پرسش های فراز می آیند:

حالا که  13459 سرباز ناتویی درافغانستان حضوردارند، چه لطفی در حق تروریست ستیزی و حامیان حکومتی آن نموده اند که قوای بیشتر انجام خواهد داد؟

آیا فرستادن قوای بیشتر به افغانستان، گروه حاکم یا "حکومت وحدت ملی" را که سراپا به کفایتی ومفاسد آغشته است، اما برای زراندوزی، تقویۀ گروه های خودی، تقویۀ گروه سالاری و موقع ندادن به نیاز استعداد سالاری، کفایت دارد، اصلاح می کند؟.

آیا قوای بیشتر می رود پشت دروازۀ منزل آن چپاولگرشناخته شده که مکتب های خیالی آباد نمود و ملیون ها دالر را با گروه یاران خویش چپاول کرد و او را به سوی کدام محکمۀ داخلی ویا خارجی می فرستد؟.

آیا فرستادن قوای بیشترناتو و قوای بیشترامریکایی، می رود داخل نیروهای امنیتی وارتشی، گوش نفوذی های طالبی- داعشی را می گیرد که غمنامه های شفاخانۀ محمد داؤود( چهارصد بستر)، لوای شاهی بلخ، مظاهرۀ مسالمت آمیز جنبش روشنایی، خونریزی های خوست، کنر، هلمند، بدخشان، جنبش رستاخیز تغییر و . . . را برجای نهاده اند؟.

آیا افزایش چندهزار تن دیگرازسپاهیان امریکایی به منظور کمک به جوانانی است که با لب های خشکیده وناشی از سؤ تغذی، شب و روز را با هزار ویک ترس ودلهره از نفوذی های تروریست ها در بی نانی وبی اطمینانی به سر می برند؟.

                                                           

آیا قوای تازۀ امریکایی می روند تا جلو تدارکات مصیبت زای گ. حکمتیار را بگیرند که اکنون کاسه داغتر از آش، طمطراق طالب آوری و وحشت گستری اش، گوش ها را می آزارد؟.

میگویند، ارتشیان افغانستان را آموزش می دهیم. اما آیا نتایج آموزش های بیش از یک ونیم دهه هم در نظر می آید. مگر نه این است که هزاران تن آموزش دیده، بازهم طعمۀ زهر مار آستین شده اند؟.

میگویند، نیروی نظامی را درافغانستان افزایش میدهیم، اما این نیروها " مامورین جنگی نخواهند داشت"

نـــــــه، هیچگونه نشانه وجلوه یی را از اهداف بالا در تصمیم گسیل نیروی بیشتر به افغانستان نمی بینیم.

پس ماموریت آنها وآنهم "حمایت قاطع" برای چی وبر ای کی است؟

آیا برای روز مبادا و جنگ های منطقه یی؟

ویا برای دفاع از حکومتگران افغانستان که مردم غمدیده  وجوانان بیدار وهوشیار را بسیار رنجانیده وکارد را در استخوان ها رسانیده اند؟.

برای حکومتگران وهمه آنانی که طی سالیان متمادی به گونۀ تیکه داری، انحصار قدرت مفاسد زا را و جیره خواری بیگانه را دارا شده اند، جای بسیار تأسف است که از داشتن  350000 هزار ارتشی و امنیتی  لاف وگزاف دارند، اما سر درگریبان نمی برند که فرستادن قوای بیشتر خارجی در کشورشان، چه دردی از دردها را مداوا می کند.

درد جامعۀ ما این است که حکومت های فاسد(کرزی- وحدت ملی) راداشته ایم. این حکومتها و نهادهای همنظر آن در کل نظام و دستگاه دولتی، زمینۀ چالش افزایی، تنفر وبدبینی، تعصب ها وتبعیص های مختلف قومی، زبانی مذهبی ومنطقه یی را دامن زده اند. درحالی که درد ها ورنجهای مردم، نیاز های معیشتی، بهداشتی، امنیتی، آموزشی و . . . همه بر جای و دور از توجه مانده اند.

 از پیامدهای آسیب زای این حکومتگران، یکی هم گسیل نیروی بیشتر نظامی بر بنیاد مصالح ومنافع دیگران است.

 .

جنبش روشنایی به مثابۀ نقد کل وضعیت وبحران آگاهی

جنبش روشنايي به ‌مثابه نقدِ كلِ وضعيت و بحران آگاهي*

دولت دولتیار

 

طرح مسئله       
در آستانه سالروز فاجعه دوم اسد قرار داريم. قرار است شوراي بنام «شورای عالی مردمی» تظاهرات ديگر را برگزار كند. در اين مقاله كوشش می‌کنم نشان دهم جنبش روشنايي هم به‌مثابه نقد كل وضعيت اجتماعي-سياسيِ ما و هم به‌مثابه يك جنبش و نيز جريان اجتماعي چگونه به يك بن‌بست اجتماعي-سياسي و فكري و به يك فرايند شكسته انجاميده كه می‌توان آن را با بحران آگاهي مرتبط دانست. ترديدي نيست كه جنبش روشنايي در برابر يك تبعيض برهنه و در برابر سياستِ حذف حكومت اشرف غني شكل گرفت. جنبش روشنايي در واقع محصول يك درد تاريخي ریشه‌دار در سياستِ متصلبِ قبيلوي مبتني بر هژمونی قومی‌بود. دردي كه در طول تاريخ با سركوب هزاره‌ها، تبعيض سيستماتيك علیه اين مردم، نفي هزاره‌ها از حياتِ سياسي، محروم كردن آنان از منابع اقتدار، نظام آموزشي و ثروت ملي و قرار دادن هزاره‌ها در پایین‌ترین سطح نظام توزيع منزلت اجتماعي در هيرارشي مناسبات اجتماعي، در ناخودآگاه هزاره‌ها انباشته‌شده است. حضور گسترده مردم در تظاهرات دوم اسد در سال گذشته نشان‌گر يك اعتراض جدي در برابر سياستِ حذف و تبعيض حكومت بود. جنبش روشنايي در شرايطِ مجبور به اعتراض مدني شد كه اقدام حكومت به‌صورت واضح مصداق تبعيض سيستماتيك بود. زيرا تمام شواهد و دلايل فني، مزیت‌های اقتصادي براي منافع و ثروت ملي، ملاحظات اجتماعي و اخلاقي و حق قانوني و شهروندي مردم ثابت می‌کرد و می‌کند كه مسير باميان براي انتقال برق عملیاتی‌تر، مناسب‌تر، به‌صرفه‌تر و آسان‌تر از مسير سالنگ است. نتيجه اعتراض اما به يك فاجعه منتهي شد. فاجعه‌ی كه بيش از صد انسان كشته و بيش از پنج صد تن زخمي شدند. اين فاجعه تراژيك بود و قطعاً مانند هر فاجعه انساني در بستر تاريخي اين كشور معنادار است. مجموعه كنش و واکنش‌های پس‌ازاین رخداد می‌تواند هم به ميزان آگاهي جامعه ما در كل و هم به چگونگي فهم جنبش به‌صورت خاص از معناي اين فاجعه كمك كند. در اين مقاله تلاش می‌کنم در چند بند، ابعاد اين مسئله را بازکنم: 

يكم. ما و معناي فاجعه:        
هزاره‌ها در افغانستان در موقعيت استثنايي قرار دارد. استثناء كه آن را ناسيوناليسم افغاني برساخته و با حذف، طرد و تحقير همراه بوده است. اين موقعيت استثنايي باعث شده است كه سرنوشت هزاره‌ها با فاجعه در هم‌تنیده شود. هر فاجعه با آگاهي تاريخي همراه است كه می‌تواند تجربه‌ی انسان در زمان را دگرگون كند. جامعه‌ای ما با فاجعه دهمزنگ مانند ساير فاجعه‌ها و شکست‌های تجربه‌شده در تاريخ، برخورد عاطفي و احساسي كرد و درنتیجه به تأمل و كشف معناي فاجعه نپرداخت. فاجعه دهمزنگ براي نسل كنوني برخلاف ساير رويدادهاي تاريخي به‌صورت مستقيم تجربه شد. حتي اين مواجهه مستقيم با فاجعه هم نتوانست در فهم تجربي ما از آن كمك كند. درواقع هرکدام از اين فاجعه‌هاي تاريخي می‌تواند يك مرز تازه‌ی از موقعيت انسانی‌مان باشد كه نگاه ما به گذشته و حركت به‌سوی آينده را آسان سازد و فهم اين موقعيت همان معناي فاجعه‌هاي تحمیل‌شده بر ما است.       
پس مشكل چيست؟ جواب اين سؤال زماني ساده‌تر می‌شود كه اول بپذيريم جنبش روشنايي و فاجعه دهمزنگ و واکنش‌های پيرامون آن آشکارکننده خرد جمعي، قدرت جمعي، آگاهي جمعي، ظرفيت اجتماعي و وضعيت كلي جامعه ما در كليت آن بود. به‌بیان‌دیگر جنبش روشنايي قدرت اجتماعي و شعور سياسي مردم را به نمايش گذاشت، آگاهي مردم را به آزمون نهاد، شکاف‌ها و صف‌بندی‌های نامرئي درون جامعه هزاره را نامستور ساخت و روان‌پریشی اجتماعي-سياسي و پريشان رفتاری‌های فردي را برملا كرد. در اين چهارچوب می‌توان گفت؛ آگاهي مخدوشِ مردم و نسل جديد ما از موقعيت تاريخي و اجتماعيِ خود در افغانستان، خوش‌بینی بی‌مورد و توهمِ آگاهيِ راستين نسل جديد و نظام اجتماعي دین باره، جن خو و مشيت زده مانع از فهم معناي فاجعه می‌شود. زيرا در اين انگاره، ما فاجعه‌ها و تجربه‌های تاريخي را فاقد معناي انضمامي و اجتماعي می‌دانیم و درنتیجه با معنادار ندانستن فاجعه‌ها، خودمان در تداوم و تكرار فاجعه شريك می‌شویم. دقیقاً اين همان وضعيت بحران آگاهي در جامعه ما است. اكنون در شرايطِ كه ما نمی‌توانيم نه تاوان هزینه‌های پرداخته‌شده در مبارزات خود را حساب كنيم و نه می‌توانيم از منظر اخلاقي آن را بكاويم و نه توان سنجش آن را از منظر عقل سياسي داريم، آيا نمی‌توانيم اندكي در زمان درنگ كنيم و فاجعه دهمزنگ را بياد آوريم تا به دور از هياهو و دامِ احساسات اندكي در آرامش به بن‌بست آگاهي، تناقضات دروني و ناتواني خود بينديشيم و از تكرار تجربه ناكام بپرهيزيم؟! بدون شك بايد ياد شهدا و خاطره قربانيان را زنده نگهداريم. زيرا تنها با خاطره و به ياد داشتن فاجعه است كه به آن می‌توان تأمل كرد تا با كشف معناي آن از تكرار فاجعه ديگر جلوگيري كنيم. اما خاطره با هياهو و تكرار روش‌های اعتراضيِ ناكام و خطرناك سنخيت ندارد.

دوم. شرم همگاني و مناسبات ستمگري و ستمبري:  
تداوم ستم، تبعيض و جنايت هیچ‌گاه یک‌طرفه نيست. در برابر قدرت سركوب‌گر هميشه قربانيان و ستمبران منفعل قرار دارند كه تأمل به انفعال و روحيه انقياد آنان از ظلم و ستم بيشتر اهميت دارد. ايستادن در برابر ظلم و ستمِ قدرت سركوبگر تنها با فرياد زدن و تكرار روش‌های كه به قرباني دادن بيشتر منجر شود نتیجه‌بخش نخواهد بود. ما ستمبران پيش از هر بار فرياد زدن و سنگ سنگين بالاتر از زور در فلاخن گذاشتن بايد به ریشه‌های اجتماعي و فرهنگي انقياد، تسليم و شکستمان بپردازيم. تأمل به شكست و بيچارگي اما باشرم نيز همراه است. شرم از این‌که چرا ظلم و تبعيض تمام‌شدنی نيست. شرم از این‌که غفلت، سستي و عبرت نگرفتن خود ما نيز در تكرار هر جنايت و فاجعه‌ی تحمیل‌شده برما نقش داشته است. شرم همواره با تأمل در سكوت و با يك اراده آهنين نابودکننده‌ی عامل شرم همراه است. سؤال ديگر اين است كه آيا ما حتي نمی‌توانيم بی‌شرمیم تا با تأمل ناشي از شرم به شكست خود فكر كنيم؟    
عدالت‌خواهان بايد بدانند كه عدالت و رهايي از تبعيض تنها با آمادگي و تغيير عميق در درون خود عدالت‌خواهان تحت ستم است كه تحقق می‌یابد. عدالت با تضرع و زاري، با تكدي‌گري، تظلم‌خواهي، مظلوم‌نمایی و يا حتي با تهديد محض به دست نمی‌آید. زيرا تهدیدهای الكي به معناي بی‌قدرتی است. صاحب قدرت نياز به تهديد ندارد. جنبش روشنايي دقیقاً در چنين وضعيتي قرار دارد. ابزارهای جنبش روشنايي در مبارزه با دولت تبعیض‌گرا و سركوبگر يا از جنس تضرع و تكدي گري است و يا تهدیدهای مفت و الكي. نه‌تنها جنبش روشنايي بلكه جامعه ما در كل بايد به عجز و ناتواني خود بينديشد و حتي ما همه بايد به شرمیم تا در پرتو شرم به رابطه نابرابر و اما پيچيده خود باقدرت سياسي در چهارچوب مناسبات ستمگر و ستمبر فكر كنيم.       

سوم. جنبش روشنايي و فقدان خرد سياسي: 
جنبش روشنايي در ابتدا با شعار مبارزه با تبعيض حكومت و عبور از رهبران سنتي و دلال و با توجه به حضور گسترده مردم، نسبتاً مقبوليت عام پيدا كرد. پس از مدت‌زمان كوتاه ثابت شد كه شوراي رهبري جنبش نه درك درست از واقعیت‌های سياسي افغانستان دارد و نه توان خلق گفتمان روشنگري در حوزه عمومي را كه بايد مهم‌ترین رسالت جنبش روشنايي می‌بود. جنبش روشنايي نه‌تنها مناسبات قدرت در ساختارِ جامعه افغانستان و خرده شکاف‌هاي نسلي و هنجاري درون جامعه هزاره را درست نفهميده كه حتي با متغيرهاي سياست كشورهاي بزرگ دخيل در افغانستان هم کاملاً بيگانه است. قدرت بيان تحليلِ ريتوريك (rhetoric) سياسي در جنبش روشنايي غائب است. در عوض كل سرمايه جنبش روشنايي تاکنون حرافي، وراجي و پف و پتاق گويي بوده است. جنبش روشنايي با سوژه و موضوع اصلي سياست كه مردم باشد نتوانسته است ارتباط برقرار كند و بدون ارتباط با مردم چه به لحاظ پيوند ارگانيكي و چه به لحاظ الزامات قرارداد مكانيكي نمی‌توان ارزش‌های سياسي دموكراتيك و فرهنگ سياسي عقلاني را ترويج ساخت تا در چهارچوب نظم عقلاني از خواست مردم سخن گفت و براي تحقق آن تلاش كرد.       
انشاءنویسی، وراجي و حماسه‌سرایی جنبش روشنايي ثابت می‌کند كه هيچ آگاهي راستين معطوف به حقيقت پراگماتيك سياسي در پشت سر جنبش قرار ندارد و درنتیجه جنش حمايت آگاهيِ ساختاري ندارد. يكي از نشانه‌های عقل سياسي منطقِ گفتگو، استدلال و قدرت اقناع در راستاي مشاركت گسترده است. منطقِ كه ریشه‌های گفتمان نظم مدني و اخلاق دموكراتيك را پي‌ريزد و به آفرينش نظام هنجاري مدني و آرمان انساني مشترك منتهي شود. منطقِ كه توانايي اقناع گروه‌های مختلف و ظرفيت مديريت علايق و گرایش‌ها متنوع را داشته باشد كه اما جنبش فاقد اين توانایی‌ها است. جنبش تلاش نكرده است ادبيات نظام سخني را بپروراند كه تمام مردم افغانستان (باوجود همه گسست‌های اجتماعي و حتي در وضعيت هزاره هراسي افغانستان) در آن آرمان انساني و چشم‌انداز بزرگ مشترك را ببينند تا بدين ترتيب منطق روشنايي در كل افغانستان تكثير گردد. بلكه برعکس جنبش در راستاي راديكال كردن ادبيات قوميِ سياست، گسترش نفرت قومي و ایدئولوژیک كردن مطالبات و گفتار خود عمل كرده است. پيشنهاد من نه‌تنها به جنبش روشنايي بلكه به تمام گروه‌های عدالت‌خواه و بخصوص به مردم ستمديده هزاره اين است كه مبناي مبارزات مدني و عدالت‌خواهانه‌شان را نه بر اساس هويت قومي كه بر محور ارزش‌های سیاسی دموكراتيك و عدالت اجتماعی در قالب نظام سخن و گفتمان عقلاني-انتقادي معطوف به كرامت انساني و حقوق برابر شهروندي استوار كنند. جنبش روشنایی زمانی موفق خواهد بود که میان همه اقشار و اقوام دیگر همدست پیدا کند. اين نگرش پايه فلسفي و معرفتي قدرتمند دارد و آن اين است كه “حیات ‘من’ منوط به ‘دیگر’ است. حذف ‘من’ در درازمدت حذف آن ‘دیگر’ است. ‘من’ كه قصد نابودي ‘ديگري را داشته باشد و او را به رسميت نشناسد به هدف خويش نخواهد رسيد. زيرا شرط آگاهي به ‘خود بودِ خود’ به‌مثابه ‘هستنده’ آن است كه ‘ديگري’ اين ‘من’ و يا ‘خود بودِ خود’ را به رسميت بشناسد. تلاش برای دسیبابی به عدالت اجتماعی و برابري در منزلت و حقوق انساني، فقط با به رسمیت شناسي متقابل ذهني و عملي تمام مردم افغانستان ممكن می‌گردد.
يكي ديگر از نشانه‌های غيبت خرد سياسي در جنبش روشنايي اين است كه جنبش از يكسو قدرت انحصارگر دولت را نقد می‌کند و از سوي ديگر به ناعقلاني بودن مشروعيت قدرت رهبران سنتي حمله می‌کند اما برعكس خود جنبش به تمركز قدرت دروني خود به شيوه غير دموكراتيك در راستاي تحكيم و تثبيت اتوريته كاريزماتيك پرداخته است. بنابر اين جنبش روشنايي اسير تناقضات دروني و غیرعقلانی خود است. تلاش براي برجسته‌سازی وجوه كاريزماتيك رهبران جنبش روشنايي گوياي اين واقعيت تلخ است كه برخلاف هياهوها مبني بر ظهور نسل جديدِ مجهز به آگاهيِ جديد، نسلِ نو ما نه به آگاهي تجربي و حتي نه به عقل قياسي مجهز است. از همين رو می‌توان گفت جنبش روشنايي به‌مثابه نقد كل وضعيت بيانگر غيبت آگاهي جديد و دموكراتيك در جامعه ما به شمار می‌رود.
آگاهي سياسي مبتني بر عقلانيت سياسي همواره قدرت را هم در درون جنبش‌ها و يا سازمان‌ها و هم قدرت رسميِ دولت را نقد می‌کند و كنترل می‌کند. در فقدان همين نقد قدرت در دون جنبش روشنايي بود كه جنبش به‌جای تبدیل‌شدن به یک‌نهاد باز و با مشاركت چرخشي و متناوب افراد به يك حلقه كوچكِ بسته و بی‌تأثیر تبديل شد كه با ادبيات حماسي و ایدئولوژیک نما، عاطفه جمعي مردم را نشانه گرفته تا مشروعیت‌شان را نه با الزامات عقلي كه بر احساسات و خصال كاريزماتيك پی‌ریزی و تحكيم كنند. ازاین‌رو می‌توان گفت جنبش روشنايي ندايِ نو و صداي نسل نو نيست بلكه بازتوليد مناسبات قدرت طایفه‌ی و محلي در درون جامعه هزاره است.  

چهارم. منجي گرايي و آييني شدن جنبش روشنايي:  
پر رنگ شدن نقش چند فرد مشخص در جنبش روشنايي و تلقي كردن آنها به‌عنوان منجي و ميل گسترده به رهبر پرستي از پايين و رهبرگرايي از بالا و تقليل عدالت‌خواهي و مبارزه سياسي به رجزخواني، روضه‌خوانی، نق زني، مظلوم‌نمایی وقيحانه و تنزل خاطره و يادآوري فاجعه به عزاداري و ذكر مصيبت به معناي مسئوليت گريزي و راحت‌طلبی مردم ما است كه ريشه در فرهنگ و جامعه منجي گراي ما دارد. از اين منظر نيز می‌توان جنبش روشنايي را نقد كل وضعيت و بحران آگاهي در جامعه ما دانست. بدون شك جامعه كه دنبال منجي و رهبر پرستي است روي سعادت را نخواهد ديد. زيرا آنها منتظر منجي از عالم غيب استند و يا این‌که نجات را در پيروي از رهبر می‌بینند كه اين حالت ازیک‌طرف باعث به مغاك سپردن تفكر می‌شود و مردم خود را براي تفكر و پرسش از وضعيت و فجايع زحمت نمی‌دهند و از طرف ديگر با سپردن مسئوليت به يك و چند فرد در مقام رهبر مانع تحرك اجتماعي می‌شود.         
درست به همين دليل است كه عوام‌فریبان، سود جويان كه دنبال منافعِ شخصي خود استند و قدرت‌طلبان كه جبران کمبودی‌های رواني، شخصيتي و فكري خود را در شهرت و تصرف قدرت جستجو می‌کنند در رأس رهبري قرار می‌گیرند و به دور باطل انحطاط و بدبختي مردم ادامه می‌دهند. نتيجه اين وضع اما خطرناك است. زيرا مردم به خشونت خو می‌گیرد و منجي گرايي، رهبر پرستي و دلاليِ شارلاتان‌ها و عاشقانِ اربابي، با سرنوشت مردم زمينه را براي گسترش اعمال قدرت سركوبگرانه و فرهنگ تبعيض و حذف بيشتر فراهم می‌کند. جنبش روشنايي از اين منظر نيز پارادوكسيكال است زيرا جنبشي كه قرار بود در راستاي تحرك اجتماعي، ترويج مسئولیت‌پذیری اجتماعي، تقويت مشاركت مردم در مقام كارگزاري تاريخ براي تعيين سرنوشت خود و گسترش ارزش‌های روشنگري عمل كند، خود در لایه‌های تاريكي گير مانده و در چنگال نمادهاي آييني و الزامات دست‌وپا گير سنتيِ ضد ارزش‌های روشنگري گرفتارشده است.      

پايان. چه بايد كرد.    
جنبش روشنايي بايد به لحاظ فرم به‌صورت بنيادي تغيير كند. منظور از تغيير بنيادي اين است كه جنبش نه با چهره‌های غوغاگر، خنثي و ناتوان فعلي كه با حضور و مشاركت تمام نيروهاي اجتماعي از نو با حفظ همين عنوانِ زيبايِ روشنايي و با دنبال كردن محتوا و ارزش‌های روشنگري به‌عنوان هدف خود، بازسازي شود. زيرا روشنايي با رخداد دهمزنگ و خون عدالت‌خواهانِ پرپر شده گره‌خورده است و از اين لحاظ صرف‌نظر از پيوند آن با خرد روشنگري و نيز بار زيباي شناسانه آن، دال و نشانه بازنماييِ خاطره قربانيان فاجعه روشنايي خواهي نيز تلقي می‌شود.
منظور من از جنبش هم بازنمايي همان حضور گسترده مردم در خيابان بود نه شوراي كذايي فعلي بنام شوراي عالي مردمي جنبش روشنايي كه هيچ پيوند و ربط با روشنايي ندارد. بنابراين جنبش اگر می‌خواهد در راستاي عدالت اجتماعي مبارزه كند در مرحله اول بايد به فعاليت سازماني بپردازد كه بر پايه مشاركت همگاني و چرخش نخبگان به‌صورت گروهي و نوبتي در رهبري استوار باشد تا زمينه براي كار جمعي، فعاليت نهادي، بهره‌گيري از خرد جمعي و نهادينه شدن مشروعيت عقلاني فراهم‌شده و از انحصار قدرت، از شخصيت محوري، از بازي با سرنوشت مردم و از بازتوليد فرهنگ سياسي منجي گرا و پدرسالار جلوگيري شود. اما به لحاظ محتوي جنبش می‌تواند با همياري نهادها و شخصیت‌های علمي در راه‌اندازی مباحث انتقادي در راستاي گسترش شناخت جامعه و سياست و تاريخ كه برانگیزنده تأمل به وضعيت موجود باشد در راستاي كشف افق روشن براي آينده به‌صورت منظم و مستمر تلاش كند. جنبش بايد همزمان با نقد قدرتِ دولت در بيرون، قدرت خود را از درون نيز نقد كند و براي ايجاد يك چشم‌انداز نظام مشروعيت عقلاني و رهایی‌بخش و منظومة فكري اخلاقي و احياء اميد ازدست‌رفته و اعتمادبه‌نفس درهم‌شکسته مردم بينديشد و چاره‌جویی كند. جنبش بايد در جهت تقويت وسائل ارتباطي و دسترسي به رسانه و کانال‌های توليد انديشه و ابزار گفتگو همت بگمارد. تنها در چنين شرايطي است كه می‌توان با دولت تبعیض‌گرا و ستمگر مبارزه كرد و روحيه زیاده‌خواهی و طلبكاري قدرت تمامیت‌خواه را كه در راستاي تضعيف و بدنام ساختن جریان‌های عدالت‌خواه صورت می‌گیرد، خنثي كرد. جنبش روشنايي نبايد تنها به يك شيوه اعتراض مدني مانند تظاهرات كه در شرايطِ فعلي به‌شدت خطرناك است، اصرار ورزد. جنبش بايد با تعبيه مکانیسم‌های عيني از طريق رقابت سياسي در انتخابات و با جلب آراء مردم براي اصلاحات و تأمین عدالت اجتماعي، به اهداف و خواست انسانی‌اش ضمانت اجرايي و عملي فراهم كند. از اين طريق می‌تواند با مراجع و نهادهاي بین‌المللی و نهادهای وابسته به سازمان ملل هم ارتباط برقرار كند تا هم در تأمین شفافيت و عدالت در پرونده‌های تحت بررسي دولت و هم در ايجاد پرونده در مورد جنایت‌های جنگي و جنايت عليه بشريت مرتكب شده توسط طالبان و نيز در راستاي به رسميت شناسي و اثبات نسل‌کشی هزاره‌ها در دوره عبدالرحمن از آنان كمك خواسته و براي تحقق آن با شكيباي استراتژيك تلاش نمايد.

                                      ***
* برگرفته از هفته نامۀ جادۀ ابریشم.

سه پارچه شعر از شاعر گرانقدر نورالله وثوق

نورالله وثوق 

                   سه پارچه شعر

هوشِ شناور

1

درباغِ دیده غنچه ی باور نکشته ایم

یک نونهالِ عاطفه ی تر نکشته ایم

آیینه دار رویش صحرای حنظلیم

از جنسِ  میوه  های مُعطّر نکشته ایم 

تخمی میانِ مزرع افکارِ سربه زیر   

بهر نجاتِ مردم خاور نکشته ایم

فرسوده    مغز  داغِ  پریشان عقلِ مان  

چیزی به نامِ هوشِ شناور نکشته ایم

نشنیده بوی عطردل انگیز اختیار

جزرنگ جبر و تخمِ مُقدّر نکشته ایم 

درزیر فیرِ تیر تعصب محاصره

 دردل     امیدِ کندنِ سنگر نکشته ایم

سنت پذیر نوش هلاهل   مسیرِ ما

نایی برای دادنِ شکّر نکشته ایم   

..

نورالله وثوق

..

۱۰:۴۷ - شنبه ۳۱ تیر/ سرطان  ۱۳۹۶

بستر احساس

2

داغِ داغ: دومین غزل بداهه ای امروز

میان سینه شب وروز های هو دارم

  چه عقده های مهیبی که درگلودارم  

                                                                                                                                                    

 امیدِ  باطل  وصل تورا  که  می بینم                                                                          

 به جای کَلّه گمان می کنم کدودارم    

                                                                          

 به پیش چشم رقیبان همیشه شرمنده                                                                         

نشسته  بین حریفان وسر بتو دارم

                                                                          

 سراغ عشق خودم را گرفته ام دیدم                                                                              

 که درهوای تو بیهوده جستجو دارم  

                                                                            

به وعده های دلم  پشت پامزن بانو                                                                           

که من برای تو صد گونه  آرزو  دارم 

                                                                      

 د رآ به بستر احساس من تماشاکن                                                                                      

  که باخیالِ توپیوسته گفتگو دارم 

                                                                               

به روبروی دوچشمت مرا مکن رسو ا                                                                         

که پیشِ مردم همسایه آبرودارم                                         

...

نورالله وثوق

...                   

۱۷:۲۸ - پنجشنبه ۲۹ تیر/سرطان  ۱۳۹۶

پانوشت

...

سر بتو:سر بخود کشیده و در فکر فروشده

...

  تیپِ   تظاهر 

..

من ماهی فتاده   وحیرانِ درطُرم                                                                               

 می ترسم از نگاهِ تو صیادِ باتُرم        

                                                                   

 گاهی  حواله برسرِ من سنگِ روزگار                                                                   

 گاهی نصیبِ حمله ی   خروارِ آجُرم  

                                                                  

هرکس به طعنه سوی حواسم کند نظر                                                                   

  آنسان که من زدیدن آیینه دلخورم 

                                                                             

 بربستر غمینِ   دل من   نظاره ای                                                                     

 دیری شده که ازغم هجرِ تو ناجُرم    

                                                                   

   هرگز مرا  به مردم دیگر مکن قیاس                                                                       

 من دشمن  همیشه ی تیپِ   تظاهرم  

                                                                            

فُحشم   اگر چه داده ی   اما به پاسخت                                                                     

  آیا شنیده گوشِ تو  بانو تشکرم 

                                                                          

 می بالم اینکه  نامِ منت ورد مجلس است                                                                

 بنگر رسیده تا به کجا تفاخرم 

…..

۲۳:۱۱ - سه‌شنبه ۲۷ تیر/ سرطان  ۱۳۹۶

…

پانوشت

طُر: طور. (اِ) ۞ دام . شبکه (یعنی جامه ای از رسن یا طناب مشبک ). شبکه که بدان ماهی گیرند. شبکه   صیاد. طور ماهیگیران . بیاحه . دام ماه...

باتُر: باتور ؛ شجاع ؛ نترس؛ اصطلاح محلی اهالی هرات

 ناجُر: ناجور؛ مریض

  

دیوار خاطر

3  

 ..

از پیش من همیشه  هوا می کند دلم                                                                            

  یعنی هوای روی تورا می کند دلم 

                                                                             

 عکسِ تورا گرفته  به دیوار خاطرش                                                                             

 تنها نشسته عشق وصفا می کند دلم  

                                                                                                    

باارغنون عاطفه ودرمقامِ عشق                               

   شوری میان سینه بپا می کند دلم      

                                                                   

تاگوش من مصاحبِ نجوای او شود                                                                       

 گاهی مرا به گوشه صدا می کند دلم 

                                                                   

 گرچه که حرفِ آخر خودرا نگفته است                                                                         

  خودرا  ا اسیرِدامِ  بلامی کند دلم     

                                                                         

  غواص موجِ نازتو گشته   به هرطرف                                                                   

 دربحرِ بی کرانه شنا می کند دلم   

                                                                    

 از اعتیادِ عشقِ تومی ترسم ای پری                                                                          

 پنهان زدیده کار خطا می کند دلم

….

نورالله وثوق

..

۰۸:۵۴ - پنجشنبه ۲۹ تیر/ سرطان ۱۳۹۶