پیشینۀ شعور

نصیرمهرین

            

           پیشینۀ شعور دادخواهانۀ زنان در کشورما        
 

                             عمر بگذشت و بـِـمـــُـردیم در این کنج قفس
                             آه، افسوس کــــه راحت نکشــــــیدیم نفس

                                                         

گردهم آوردن اسناد ومدارکِ حاکی از کوشش هایی که در گسترۀ قلمی وعملی برای دسترسی به حقوق زنان، برجای مانده، همچنان دریافت سطح کیفی کوشش ها، مستلزم پذیرش زحمت وبررسی بسیار است. در اینجا فشردۀ نکاتی را از یک مثال که به 86 سال پیش برمی گردد، می آوریم:
" . . . در قلبم یک بارقۀ امید می تابد. این صفحۀ کاغذ را بکف گرفته میخواهم منویات قلبی خود را با الفاظ منکسر وکلمات شکستۀ زنانه اظهار نمایم . اما، بدبختانه سلیقۀ مردانه یکی از نزدیکترین محارم من در تغییر لباس بعضی در وضع نگارش من دست درازی میکند. . . .  
هر شخص عاقل میداند که ترقی هر ملت بسته به ترقی ودانش نسوان آن ملت است؛ اگر زن که نصف عدۀ یک مملکت راتشکیل میدهد، نادان باشد، آن ملت از کجا میتواند درمیدان زندگانی قدم گذاشته ومقابل سیل بنبانکن حوادث ایستادگی نماید. . . .     
سرمایه داران، متمولین وملیونرهای ما که بسا پارک های قشنگ وقصرهای مجلل دارند، کدام یکی از کیسۀ خود پولی در راه تعلیم ودانش ما صرف کرده اند. بلکه بعضی از رجال جاهل و نادان ما در این قرن بیستم، درین قرن طلائی، د راین قرن فوتافون ها ودکتافون ها؛ ما را از تمام حقوق بشری محروم گذاشته، زنده بگور وبه سیاه چاه نموده، همچنانکه مصری های قدیم زنان را آرایش نموده، عوض گوسفند به رود نیل می انداختند . . . این زادگان قرن بیستم نیز از آنها پس نمانده، چنان اعمالی را مرتکب می شوند که اکنون قلم من از نگارش آن شرم دارد.        
روی همرفته زنهای افغانستان آمادۀ هر گونه ترقی وپیشرفت است. . . .      
آی آنانیکه آرزومند ترقیات افغانستان هستید، از همه اولتر تربیت وتعلیم نسوان را از فرایض ایمان و واجبات وجدانی خود دانسته بتوسعه وبسطِ معارف نسوان بکوشید. چنانکه پیولبرت میگوید: «تربیت زن بسیار مهم است. زیرا از تربیت کردن یک پسر فقط شخص عالم بر وطن افزوده میشود، واز تربیت کردن یک دختر یک فامیل تربیه شده وسعادت مند نشکیل مییابد.» فقط (عذرا خانم . یکی از خانم های کابل)" *